Auteur: Chel Bastiaan
Een tijdje geleden zag ik een TikTok over de vooroordelen van AI. Specifiek Midjourney; een tool waarmee je plaatjes maakt. Bij de input ‘autistic person’ had de tool bijna altijd een plaatje van een witte man als output. En deze man keek ook steeds somber. Autisme werd maar op 1 manier gezien: wit, man, verdrietig.
En dat zette me aan het denken. AI zoals Midjourney en Leonardo.Ai maken plaatjes gebaseerd op open-source datasets. En deze datasets zitten vol met plaatjes die door mensen zijn gemaakt. Als AI vooroordelen heeft, komt dat dan niet door onze eigen menselijke vooroordelen?
Daarom besloot ik deze blog te schrijven. Niet over de vooroordelen van AI, maar die van ons. Want hoe zorg je als contentspecialist dat je eigen vooroordelen niet per ongeluk een tekst insluipen?
Herken
Vooroordelen opsporen kost wat extra moeite. Je moet letten op de hokjes en verbindingen die je in je hoofd maakt. Herkennen is de eerste stap. Daarna kun je ze uit je tekst halen. Twijfel je of een tekst vooroordelen bevat? Doe deze check:
1. Geen aannames
Iemands gender, seksualiteit, nationaliteit, etniciteit, burgerlijke staat, gezondheidsproblemen, et cetera zijn onbekend totdat je het aan iemand zelf vraagt. Als je over een persoon of een groep mensen schrijft, moet je hier rekening mee houden. Maar ook als je tekst ergens anders over gaat is het belangrijk om geen aannames te maken over je lezer.
2. Geen generalisaties
Het is belangrijk om geen aannames te maken over hele groepen. Statements zoals ‘vrouwen zijn beter met kinderen dan mannen’ zijn niet in alle gevallen waar. Als er een duidelijke uitzondering op je statement bestaat, is het beter om je statement te deleten. Of een klein beetje aan te passen. ‘Sommige vrouwen zijn beter met kinderen dan sommige mannen.’ klopt bijvoorbeeld meer.
3. Niet te breed
Het is belangrijk om niet iedereen in 1 hokje te proppen. Wanneer je over of voor een specifieke groep schrijft is het belangrijk om ook echt specifiek te zijn. Dus niet ‘niet-witte/BIPOC (Black & Indigenous People of Colour) mensen worden soms gediscrimineerd vanwege hun haar’, maar wel ‘zwarte mensen worden soms gediscrimineerd vanwege hun haar’. Als iets niet waar is voor een hele groep, noem dan alleen de mensen voor wie het wel waar is.
4. Niet vanuit 1 perspectief
Als mens denken we vaak alleen aan onszelf. Daar is niets mis mee. Zo zitten we nou eenmaal in elkaar. Voel ik me aangesproken door deze tekst? Zou ik deze tekst willen lezen? Vind ik dit een leuk grapje? Probeer tijdens het schrijven ook aan anderen te denken. Zou mijn oma begrijpen wat hier staat? Weet iemand met een migratieachtergrond wat ik bedoel? Is deze grap ook leuk voor iemand met een beperking?
Heroverweeg en herschrijf
Als je je vooroordelen herkent, kun je gaan heroverwegen en herschrijven. Bedenk of dat statement echt in je tekst past. Spreek je hiermee echt alle lezers aan? Kan iemand dit mogelijk beledigend opvatten? Is je woordkeus nog passend in 2023? Als je over dat laatste twijfelt is het internet je beste vriend. Je bent 1 search verwijderd van een antwoord. Mijn favoriete zoekopdracht is “[woord] term problematisch”.
Mensen zonder vooroordelen
Experts zijn het met elkaar eens: mensen zonder vooroordelen bestaan niet. Je hersenen vinden het fijn om mensen in hokjes te plaatsen. Vaak gaat dit onbewust. En heb je het dus niet door als je een vooroordeel hebt. Dat maakt het extra lastig om vooroordelen te herkennen. Maar nu heb je deze fijne checklist. En als je daarna nog twijfelt, staat er altijd een Crossphaser voor je klaar!
